HUNSEN, REAM VÀ CUỘC CHƠI MỚI CỦA TRUNG QUỐC Ở ĐÔNG NAM Á

Từ 2020 đến 2025, quan hệ Campuchia – Trung Quốc đã có những bước phát triển rất nhanh, rất sâu và ngày càng nghiêng hẳn về mô hình “chư hầu – bảo hộ” thời hiện đại. Dưới đây là phân tích theo từng giai đoạn và chiều hướng:

Covid-19 là bước đệm lớn: Trung Quốc là nước hỗ trợ vaccine đầu tiên và mạnh nhất cho Campuchia, tạo ra một “món nợ ân tình”.

Trung Quốc rót hàng tỷ USD đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), đặc biệt là khu vực Sihanoukville và hệ thống cảng biển.

Đảng Nhân dân Campuchia (CPP), do Hun Sen đứng đầu, ngày càng lệ thuộc về chính trị và tài chính vào Trung Quốc, đặc biệt khi bị phương Tây chỉ trích và cắt giảm viện trợ vì vi phạm nhân quyền.

Năm 2022, thông tin rò rỉ từ báo chí Mỹ và các tổ chức quốc tế cho biết Trung Quốc bắt đầu xây dựng căn cứ quân sự tại Cảng Ream trên bờ biển phía nam Campuchia.

Campuchia bác bỏ, nói đó là “nâng cấp cảng” với sự hỗ trợ của Trung Quốc.

Tuy nhiên, vệ tinh và bằng chứng thực địa cho thấy khu vực bị phong tỏa, chỉ có nhân sự Trung Quốc ra vào, và có những cấu trúc quân sự điển hình (đường băng, radar, trạm hậu cần).

Đây là căn cứ quân sự nước ngoài đầu tiên của Trung Quốc ở Đông Nam Á, vi phạm nguyên tắc trung lập của ASEAN.

Năm 2023, Hun Sen tuyên bố rút lui, trao quyền cho Hun Manet (con trai) làm Thủ tướng – nhưng bản thân ông vẫn nắm toàn bộ quyền lực qua vị trí Chủ tịch CPP và kiểm soát quân đội – cảnh sát.

Gia tộc Hun vẫn hoàn toàn cầm quyền và duy trì quan hệ mật thiết với Bắc Kinh. Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư vào:

Hạ tầng chiến lược (đường sắt, cảng, năng lượng).

Truyền thông & AI: Hỗ trợ chính phủ Hun kiểm soát thông tin.

Giáo dục chính trị: Đào tạo cán bộ trẻ Campuchia tại các học viện chính trị Trung Quốc.

Cảng Ream ngày càng rõ ràng là một tiền đồn quân sự Trung Quốc, có thể phục vụ tàu chiến, tàu ngầm, và trạm radar giám sát biển Đông.

Campuchia ngả hẳn vào Trung Quốc về quân sự – ngoại giao – kinh tế.

Tình hình Campuchia – Thái Lan hiện đang ở mức căng thẳng cao, với các sự kiện nghiêm trọng như nổ mìn và xung đột súng, cùng diễn biến nội bộ Thái Lan bất ổn.Tình hình có thể tiếp tục diễn biến nếu chính trị Thái Lan không được ổn định hoặc nếu xuất hiện thêm hành động khiêu khích.

Việt Nam lo ngại sâu sắc về việc Trung Quốc hiện diện quân sự sát biên giới tây nam – nơi từng là điểm nóng xung đột 1979.

Mỹ cũng theo dõi chặt. Nếu chiến lược của Trung Quốc thành công ở Campuchia, có thể mở rộng mô hình tương tự ở Lào.

Một số tin mật cho thấy tàu ngầm Trung Quốc đã cập cảng Ream, và căn cứ này có thể phục vụ chiến dịch kiểm soát biển Đông từ phía tây – tạo thế gọng kìm với Hoàng Sa – Trường Sa.

Campuchia Gia tộc Hun sẽ tiếp tục cai trị, nhưng đối mặt với bất mãn nội bộ nếu kinh tế không phân phối đều.

Trung Quốc Sẽ biến Campuchia thành “trạm trung chuyển quân sự – hậu cần” quan trọng ở Đông Nam Á.

Việt Nam – Campuchia Căng thẳng chiến lược tăng cao. VN có thể gia tăng hoạt động ngoại giao, quốc phòng ở biên giới tây nam và biển.

Thái Lan – Campuchia Tranh chấp lãnh thổ nhỏ có thể bị lợi dụng làm “mồi lửa”.

ASEAN Khó đồng thuận. Campuchia tiếp tục phá hoại mọi nỗ lực thống nhất về biển Đông.

Mỹ – phương Tây Dự kiến sẽ tăng cường hiện diện hải quân và hỗ trợ các nước như Philippines – Việt Nam để đối trọng